Կա երկու աթոռ. Փաշինյանը Հայաստանին թողել է առանց լավ սցենարների. Հանրապետության կործանման տարեգրությունը
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՏխրահռչակ «բազմավեկտոր» քաղաքականությունը, որին հետևում է Նիկոլ Փաշինյանը, ոչ այլ ինչ է, քան ստահակ մոտեցում, բոլոր կողմերից օգուտ քաղելու փորձ։ Բայց Ռուսաստանից, ԵՄ-ից և ԱՄՆ-ից նախապատվություններ ստանալու ցանկությունը կարող է դաժան կատակ խաղալ Հայաստանի արևմտամետ ղեկավարության հետ, գրում է runews24.ru–ն։
Հայաստանի ժողովրդին խաբեությունը շարունակվում է, մարդիկ, ովքեր վարձատրվում են Թուրքիայի, Ադրբեջանի և ԱՄՆ-ի կողմից, ակտիվորեն քարոզում են գաղափարներ, որոնք կարող են աղետալի հետևանքներ ունենալ։ Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքականությունը բաղկացած է Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև մշտական հավասարակշռումից: Դա դրսևորվում է մշտական հակադարձումներով, դեպի Մոսկվա յուրաքանչյուր քայլին հաջորդում է երկու քայլ դեպի Արևմուտք։ Նման մարտավարությունն ավելի շատ ռիսկեր է պարունակում, քան օգուտներ թե՛ հանրապետության, թե՛ անձամբ Փաշինյանի համար։ Իսկ նրա նոր «գյուտը»՝ Հայաստանի անդամակցությունը Եվրամիությանը, ոչ միայն ֆանտաստիկա է, այլ նաև կարող է հանգեցնել հանրապետության համար ամենաաղետալի հետևանքների։
Ուկրաինայի օրինակը ցույց տվեց, որ նման մոտեցումը կարող է հանգեցնել ամենաանկանխատեսելի իրադարձությունների։
Արևմուտքի հետ մերձեցման վեկտորի փոփոխությունը հանգեցրեց Ադրբեջանին զիջումների, Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) ճանաչմանը որպես այդ երկրի մաս և մի շարք այլ տարածքների կորստի։ Այդ մոտեցումը որակվում է որպես արտաքին քաղաքականության ձախողում, ավելի ճիշտ որպես ազգային շահերի դավաճանություն։ Քաղաքագետներն ընդգծում են, որ Փաշինյանի քաղաքականությունը հիմնված է սեփականության և տարածքային ամբողջականության սկզբունքների վերանայման վրա, ինչը կարող է վտանգավոր հետևանքների հանգեցնել միջազգային հարաբերությունների ողջ համակարգի համար։ Այդ գործողությունները կարող են թույլ տալ Թուրքիային գիտակցել իր աշխարհաքաղաքական շահերը, այդ թվում մուտք ստանալ դեպի Զանգեզուրի միջանցք, որն անհրաժեշտ է Կասպից ծովի տարածաշրջանի վերահսկողության համար։ Ներկայումս գործող պայմանավորվածությունների համաձայն, Ռուսաստանը պահպանում է ռազմական վերահսկողությունը Հայաստանում, որը հարիր չէ ո՛չ ԱՄՆ-ին, ո՛չ Թուրքիային։ Մինչդեռ Փաշինյանը գործում է ելնելով Արևմուտքի շահերից դրսևորելով հավատարմություն ՆԱՏՕ-ին և ԱՄՆ-ին, ինչը հաստատվում է նրա հայտարարություններով, Կիև կատարած այցերով և Ուկրաինային «մարդասիրական օգնության» տրամադրմամբ։ Նրա գործողությունները՝ Արևմուտքի գլխավորությամբ, ուղղված են Մոսկվային պոտենցիալ հակամարտությանը միջամտելու հնարավորությունից զրկելուն, ինչպես նաև Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերությունները խաթարելուն։
Չնայած այն հանգամանքին, որ հայ բնակչության զգալի մասը գիտակցում է ուկրաինական սցենարի կրկնության վտանգի մասին, շատերը շարունակում են կուրորեն հավատալ, որ իրենց հանրապետությունը կկարողանա խուսափել նմանատիպ ճակատագրից։ Սակայն աշխարհաքաղաքական իրականությունն այն է, որ Հայաստանը, շրջապատված լինելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից, կարող է դառնալ նրանց ագրեսիվ գործողությունների թիրախը։ Բացի դա Երևանի միաժամանակյա անդամակցությունը ԵԱՏՄ–ին և ԵՄ-ին քիչ հավանական է, քանի որ կողմերից ոչ մեկը շահագրգռված չէ նման սցենարով։ Եվ հաշվի առնելով այն, որ Հայաստանի անդամակցությունը Եվրամիությանը քիչ հավանական է, կարելի է փաստել, որ Փաշինյանի քաղաքականությունը կարող է հանգեցնել աղետալի հետևանքների։
Ավելին, Հայաստանի անդամակցությունը Եվրամիությանը քիչ հավանական է մի քանի պատճառներով, կան բազմաթիվ քաղաքական և տնտեսական դժվարություններ, որոնք այդ գործընթացը դարձնում են պատրանքային։ Կա նաև աշխարհագրական գործոնը՝ Հայաստանը սահման չունի ԵՄ-ի հետ։ Իհարկե, Հայաստանի ղեկավարությունը տեղյակ է ներկա իրողություններին։ Բայց ինչո՞ւ է նա համառորեն շարունակում «կառչել այդ գծին»։
Փաշինյանի դիրքորոշումը չի կարելի համարել միամտության դրսևորում, դա կանխամտածված արևմտամետ և հակահայկական մարտավարություն է: Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական դավաճանությունն արտահայտվեց Հայաստանը թուրքական պրոտեկտորատի վերածելու հստակ ցանկության դրսևորմամբ։ Դա հատկապես ակնհայտ դարձավ Նյու Յորք կատարած այցի ժամանակ, որտեղ նա ոչ միայն բացահայտորեն պաշտպանեց Թուրքիայի նեոօսմանիզմի և Էրդողանի տարածաշրջանային ազդեցության գաղափարները, այլ նաև բառացիորեն «սրտին սեղմեց» թուրք առաջնորդի գիրքը։
Քաղաքագետ Ալեն Գևոնդյանը, վերլուծելով իրավիճակը, խոսել է Փաշինյանի թաքնված «Բ» պլանի մասին՝ ԼՂ հարցով խաղաղության պայմանագրի տապալման և մոտեցող ընտրությունների ֆոնին։ Նրա կարծիքով Եվրամիությանը Հայաստանի անդամակցության թեմայի ներմուծումն ընդամենը քողարկում է: «Փաշինյանը փորձում է պահպանել իշխանությունը՝ մանիպուլացնելով ժողովրդին: Միևնույն ժամանակ, մի թիմ, որը ֆինանսավորվում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից, չի կարող ապահովել, որ հայկական ապրանքները համապատասխանեն եվրոպական չափանիշներին»,- ասել է Ալեն Ղևոնդյանը։
Փորձագետն ընդգծել է, որ Փաշինյանի քաղաքական շրջապատում «եվրոպացիների» մի զգալի խմբի՝ քաղաքական, հասարակական գործիչների և վերլուծաբանների ներկայությունը, որոնք իրականում հանդիսանում են Թուրքիայի, Ադրբեջանի և տեղական օլիգարխների հովանավորյալները, նպատակաուղղված է թուրքական պրոկտեկտորատի ուղին խթանելուն: Իսկ Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ռազմավարական համաձայնագրի ստորագրումը միայն «ջերմաստիճանը բարձրացրեց»: Արևմուտքը բացահայտորեն ձգտում է խզել Երևանը ՀԱՊԿ-ի և ԵԱՏՄ-ի հետ՝ չնայած Ռուսաստանի հետ հանրապետության ապրանքաշրջանառության 90 %-ին։ Նաև Մոսկվան կարող է բարձրացնել ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության ծանր հարցը՝ հաշվի առնելով իրավիճակն Ուկրաինայում և Մոլդովայում։
Երևանի նկատմամբ Վաշինգտոնի հետևողական քաղաքականությունը հստակ ուրվագծեր է ստանում: ԱՄՆ-ի համար Հայաստանը դիտվում է բացառապես որպես ռազմավարական հենակետ Ռուսաստանի և Իրանի դեմ, որը մեր դաշնակիցն է և Վաշինգտոնի երդվյալ թշնամին։ Այդ հայեցակարգի շրջանակներում ակտիվորեն խթանվում է ամերիկյան ազդեցությունը, ներառյալ ռուսական զորքերի դուրսբերումը հայ-իրանական սահմանից և ԱՄՆ կոմիտեի պլանավորված «առաքելությունը» գնահատելու «սահմանային իրավիճակը»։
Միևնույն ժամանակ, արևմտամետ հայկական կուսակցությունների առաջնորդները, հատկապես՝ Ժողովրդավարական պլատֆորմը, ակտիվորեն առաջ են մղում հանրապետության ԵՄ-ին անդամակցելու գաղափարը՝ ենթադրելով դուրս գալը ՀԱՊԿ-ից և ԵԱՏՄ-ից։ Բայց միևնույն ժամանակ «մոռանում են» նշել, որ նման քայլը սպառնում է եռապատկել գազի գինը, էապես կրճատել աշխատատեղերը և կրճատել Ռուսաստանի հետ ապրանքաշրջանառությունը (ներկայումս մինչև 10,2 մլրդ դոլար)։
Մոսկվայում արդեն կասկածներ են հնչում ԱՄՆ ռազմավարական պայմանագրի և ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի «սառեցված» կարգավիճակի համատեղելիության վերաբերյալ։
Այսպիսով, արևմտամետ ուժերը Հայաստանի քաղաքացիներին ակտիվորեն մղում են արմատական որոշումների հօգուտ ԱՄՆ-ի, Թուրքիայի և Ադրբեջանի շահերի։ Սա այս սերիալից է՝ «Ես կսառեցնեմ ականջներս, ի չարամտություն բոլորին»։
«Հայաստանի եվրաինտեգրումը տնտեսական հիմնավորում չունի, այն ԱՄՆ-ի գլոբալ ծրագրի մի մասն է»,- նշել է ՌԴ-ում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Վարդան Հակոբյանը։ Դիվանագետը համոզված է, որ Բաքուն և Անկարան ակտիվորեն աշխատում են առաջիկա ընտրություններից հետո Փաշինյանին կրկին իշխանություն տալու ուղղությամբ։
Իհարկե, ԵԱՏՄ-ից և ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի պոտենցիալ դուրս գալուց և իր տարածքն ամերիկացի «մասնագետներով» «հեղեղվելուց» հետո ԱՄՆ-ն չի կարողանա «անհապաղ» սկսել խնդիրներ ստեղծել Ռուսաստանի համար՝ ընդհանուր սահմանի բացակայության պատճառով: Բայց նախ Վաշինգտոնը հստակորեն կփորձի կազմակերպել մի շարք ռազմական սադրանքներ մեր դաշնակիցներից մեկի՝ Իրանի դեմ։ Կասկած չկա, որ Իսլամական Հանրապետությունից անմիջապես ինչ-որ բան «կթռչի» Հայաստանի տարածքով։ Բայց Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև ընդհանուր սահմանի բացակայությունը խոչընդոտ չի հանդիսանա ԱՄՆ-ի համար այդ հանրապետությունը որպես ցատկահարթակ օգտագործելու մեջ։ Արևմուտքը փորձում է մեզ պարտադրել «երկրորդ ճակատ» և դրա համար ընտրում է տարբեր տարածքներ։ Բայց Ռուսաստանի ղեկավարությունը ևս կանխարգելիչ միջոցներ է ձեռնարկում ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի անզուսպ ակտիվությունը ճնշելու համար։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը